Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (WFP) Direktörü David Beasley, BM Güvenlik Konseyi'nde yaptığı konuşmada "En kötü senaryoya göre yaklaşık 36 ülkede kıtlık görülebilecek" diye uyarıda bulundu. Savaşlar ve silahlı çatışmaların neden olduğu açlığın siviller üzerindeki etkisi hakkında bilgilendirme yapan Beasley, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana en kötü insani krizin yaşanacağı konusunda uyarıda bulunduklarını yenilerken; "Şu an sadece Kovid-19 salgınıyla değil aynı zamanda açlık salgınıyla karşı karşıyayız." ifadesini kullandı.
Tarih boyunca insanlık özellikle de bizim yaşadığımız coğrafya zaman zaman kuraklık ve kıtlıkla karşılaşmıştır. MÖ 235’lerde Türkler, kuraklık sonucu ortaya çıkan kıtlık nedeniyle
Orta Asya’dan göç etmek zorunda kalmıştır.
Tarih kitaplarına bakılacak olursa tarihin çeşitli zamanlarında Balkanlar ve Anadolu’da kıtlıklar yaşandığı görülmektedir.
Gerek doğal afetler gerekse çeşitli nedenlerden(isyan, büyük kaçgun, göç, toprak sisteminin bozulması...) dolayı Osmanlı'da tarımsal üretimde sorunlar yaşanmıştır.
1494–1503: Osmanlı ülkesinde büyük bir kıtlık ve veba salgını
1525–1535:Balıkesir ve Bursa yöresindeki çekirge istilası,
1564-65: Anadolu’da yaygın kıtlık yaşanması ve halkın ot yemesi.
1567: Osmanlı İmparatorluğu’nun tahıl ihracatını yasaklaması
1570-74: Osmanlının tahıl ihracatı ile ilgili yasakları katılaştırması. Venedik konsolosunun
yiyecek fiyatlarının pahalılığından (dört kat artması) şikayet etmesi.
1571:İznik, Yenişehir, Akhisar, Geyve'de çekirge istilası
1572-1576: Kıbrıs’ta çekirge istilası
1576: Tahıl yokluğu. Anadolu ve İstanbul’da açlık yaşanması.
1579: Ege’de ve Suriye’de kıtlık görülmesi.
1580: Ege’de ve Batı Anadolu’da kıtlık yaşanması.
1583: Ege’de ve Halep Şehri’nde kıtlık.
1584: Ege’de, Batı Anadolu’da, Suriye kıyılarında ve Trablusgarp’ta kıtlık.
1585: Ocak ve şubat aylarında İstanbul’a hiç yağmur yağmaması, Batı Anadolu ve
Anadolu’nun doğusunda kıtlık.
1586 -88: Çorum ve İstanbul’da kıtlık ve açlık
1589: Akdeniz’in doğusunda kıtlık
1590: Şam’da kıtlık. Kuzey ülkelerinden buğday ithal edilmesi.
1591: Üsküp’te kıtlık.
1592: Şam’da açlık ve veba
1594: Veba. Çiftçi olmadığı için tarımın yapılamaması.
1595-98: Açlık. Anadolu’nun çoraklaşması.
1610: Ovaların insansız kalması. Çekirge istilası.
1611:Anadolu’da kıtlık.
1621:Haliç donduğu için tahıl yüklü gemilerin limana girememesi.(II. Osman dönemi)
1755: Buğday yüklü gemilerin Karadeniz’de batması.
1791-1792:Mısır 'da veba salgını ve kıtlık
1802:Bursa’da çekirge istilası
1845: Bağdat’ta çekirge istilası1873-1887: İç Anadolu bölgesinde kıtlık. Ankara başta olmak üzere Çorum, Kırşehir, Kayseri, Yozgat ve Konya bu kıtlıktan olumsuz etkilenmiştir.
1874, Ankara'da yaşanan kuraklıkta ineklerin yüzde 81’i ve koyunların yüzde 97’sinin ölmesi.
52 bin nüfustan 7 bin kişinin göç etmesi ve 20 bin kişinin ölmesi.
1883, Kastamonu, Ankara ve Kayseri’de 150 bin kişi ile birlikte, 100 bin çiftlik hayvanının ölmesi. Kıtlık gerçekten de büyük bir afettir. İnsan aç kaldığında yap(a)mayacağı şey yoktur.
Üzerinde yaşadığımız bu topraklarda çeşitli nedenlerden dolayı bir çok kez kıtlık afeti yaşanmıştır. Sadece doğal afetler değil, arazi kullanımı, iklim değişikliği, su kullanımı, konularında yeterince duyarlılık gösterilmezse kıtlık kapıda.
G. Santayana’nın söylediği gibi “Geçmişi hatırlamayanların yazgılarında geçmişi yeniden yaşamak vardır!”
BİLGİ GÜÇTÜR.
Op.Dr.Ali DULUM Kulak Burun Boğaz Uzmanı Baş ve Boyun Cerrahi
Kitap öneri;Metin AYDOĞAN, Türk Uygarlığı, İzmir 2020.